Tính đến ngày 1-12-2012, đã thực hiện 2.749 đoàn tàu hàng chuyên tuyến Bắc - Nam với khối lượng hàng hóa (HH) vận chuyển đạt trên 1,1 triệu tấn; doanh thu 442 tỷ đồng (chiếm 30,2% doanh thu HH).
Ngày 29-12-2011, ĐSVN có văn bản 2819/ĐS-KDVT về “Kế hoạch chạy tàu chuyên tuyến Bắc – Nam năm 2012”. Theo đó, ĐSVN đồng ý để Công ty Vận tải HHĐS căn cứ vào Biểu đồ chạy tàu (BĐCT) hiện hành, tổ chức thương thảo và ký hợp đồng với khách hàng tổ chức vận chuyển hàng hóa (HH) bằng tàu chuyên tuyến Bắc – Nam mỗi tuần không quá 35 đôi. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của ĐSVN, năm 2012, tùy theo nhu cầu vận chuyển HH trong từng thời điểm, số lượng đôi tàu hàng chuyên tuyến Bắc - Nam có thể tăng hoặc giảm. Trong thời kỳ cao điểm, Công ty Vận tải HHĐS đã thực hiện đến 42 đôi/tuần. Hiện tại, Công ty Vận tải HHĐS đang tổ chức chạy 31 đôi/tuần. Trong đó, tàu chuyên Giáp Bát – Sóng Thần: 16 đôi/tuần; Yên Viên – Sóng Thần: 5 đôi/tuần; 10 đôi/tuần từ các ga Vinh, Quán Hành, Đà Nẵng, Lệ Trạch và Diêu Trì đi Sóng Thần và ngược lại.
Tàu chuyên SBN1/2 Giáp Bát - Sóng Thần
Hiệu quả vận tải hàng hóa bằng tàu chuyên tuyến
Có thể nói, việc tổ chức chạy tàu hàng chuyên tuyến là động lực để ngành duy trì việc thực hiện BĐCT trên tuyến ĐS Bắc - Nam. Việc tổ chức chạy tàu chuyên, thu cước trọn gói đã góp phần khắc phục tương đối tình trạng mất cân đối về luồng hàng (hàng 2 chiều) trên tuyến Bắc – Nam, vốn đã là tồn tại khó khắc phục của vận tải đường sắt từ trước đến nay. Khi tổ chức chạy tàu chuyên tuyến, chủ hàng rất tích cực khai thác, tìm nguồn hàng, cố gắng có đủ hàng hóa để vận chuyển 2 chiều.
Qua đó, tạo ra chân hàng, luồng hàng ổn định và tăng khối lượng vận chuyển hàng hóa; đồng thời ổn định được nguồn thu. Mặt khác, khách hàng, chủ hàng có thể nắm được tương đối giờ đoàn tàu, toa xe đến ga để chủ động kế hoạch kinh doanh, xếp dỡ HH, thu hút một số chân hàng mới về với ĐS. Hơn nữa, nâng cao được tốc độ đưa hàng (kỳ hạn chuyên đạt trên 580 km/ngày); giảm tỷ lệ điều toa xe rỗng; giảm thời gian quay vòng ĐMTX trên tuyến ĐS Bắc - Nam xuống còn 3 ngày. Do tàu hàng chuyên tuyến có thành phần ổn định (cố định ram xe), thời gian quay vòng toa xe ngắn nên đã nâng cao hiệu quả khai thác toa xe hàng.
Nâng cao trách nhiệm trong công tác điều hành vận tải hàng hóa của các bộ phận (điều độ, hóa vận, nhà ga…). Tàu hàng chuyên tuyến đã trực tiếp nâng cao sản lượng, doanh thu các ga lập tàu chuyên; đặc biệt là các ga Sóng Thần, Giáp Bát,Yên Viên.
Việc tổ chức chạy tàu hàng chuyên tuyến Bắc - Nam hiệu quả cũng gián tiếp quảng bá tư duy kinh doanh mới của ngành ĐS…
Để tiếp tục tăng sản lượng, doanh thu hàng hóa của tàu hàng chuyên tuyến
Mặc dù công tác vận tải HH bằng tàu chuyên tuyến đem lại hiệu quả kinh tế cao, nhưng trong công tác tổ chức chạy tàu hàng chuyên tuyến Bắc - Nam 2012 vẫn còn một số tồn tại, như: Việc ký hợp đồng tàu chuyên với nhiều thành phần đoàn tàu khác nhau về chủng loại toa xe đã dẫn đến việc các mác tàu chuyên khó quay chung ram xe.
Việc mở nhiều điểm thi công thường xuyên trên tuyến ĐS Bắc - Nam đã làm kéo dài thời gian chạy dọc đường của các đoàn tàu hàng, dẫn đến tàu chuyên tuyến đến ga chậm giờ và phải cấp toa xe thay thế cho chủ hàng. Tình trạng thiếu toa xe cấp xếp cho các đoàn tàu chuyên vẫn phổ biến, đặc biệt là toa xe chuyên dùng chở container, toa xe G, H. Chất lượng toa xe còn nhiều hạn chế, phát sinh nhiều sự cố khi vận dụng.
Việc đọng toa xe tại Ga Sóng Thần vẫn thường xuyên xảy ra nên các đoàn tàu chuyên phải cắt xe gá gửi tại các ga dọc đường nhiều, làm phát sinh thêm chi phí.
Kế hoạch chạy tàu chuyên có giai đoạn chưa hợp lý, dẫn đến việc tàu chuyên tuyến về Ga Sóng Thần không bình hành, gây khó khăn trong tác nghiệp tại ga.
Việc chủ hàng cố tình kéo dài thời gian xếp dỡ đã gây rất nhiều khó khăn trong tác nghiệp tại Ga Sóng Thần. Có thời điểm, ĐS đã tổ chức cấp đổi ram xe hoặc dùng toa xe của tàu chuyên để cấp xếp cho các chủ hàng khác, nhưng có chủ hàng cố tình không dỡ hàng để giữ toa xe. Hầu hết các ngày thứ 7, CN, chủ hàng xếp dỡ HH chậm, gây đọng toa xe. Việc thực hiện các điều khoản của hợp đồng vận chuyển (HĐVC) đã ký, đặc biệt là việc thanh toán tiền cước vận chuyển còn có chủ hàng chưa nghiêm túc, dẫn đến phải ngừng tàu, gây khó khăn trong tổ chức chạy tàu.
Để tiếp tục nâng sản lượng, doanh thu vận tải HH bằng tàu chuyên tuyến Bắc – Nam, năm 2013, Công ty Vận tải HHĐS sẽ sắp xếp lại kế hoạch chạy tàu chuyên tuyến trên nguyên tắc ưu tiên hành trình cho các chủ hàng đã ký HĐVC năm 2012. Cân đối, điều chỉnh để số đoàn tàu về Ga Sóng Thần (ga giải thể, lập lại đoàn tàu) đều hơn, tránh tình trạng dồn cục về ga trong cùng thời điểm. Rút ngắn thời gian lưu ram xe tại Ga Sóng Thần.
Quy định lại thành phần cố định của các đoàn tàu chuyên theo nguyên tắc giảm bớt số toa xe M container. Đề nghị xem xét, nâng thứ tự ưu tiên tàu hàng chuyên tuyến Bắc - Nam sau đẳng cấp tàu Thống Nhất. Bố trí tránh vượt tàu khách, tàu hàng trên tuyến Bắc - Nam hợp lý; nâng cao tỷ lệ tàu hàng chuyên tuyến đi, đến đúng giờ…
